Red states, Blue states en Battle-states

There are no red states or blue states, only the United States of America. Met deze boodschap werd Barack Obama in één klap bekend bij het grote publiek toen hij op de Democratische conventie in 2004 een speech gaf. De roep om eenheid was mooi, inspireerde velen en bleek later een eerste opstapje te zijn naar het Presidentschap van Obama.

Acht jaar verder zijn de campagnes voor een nieuwe verkiezingsronde in volle gang en wordt Obama's citaat ingehaald door de realiteit van de dag. Er wordt door beide partijen druk gerekend als het politieke landschap weer verdeeld wordt in rode staten en blauwe staten. Rood als de kleur voor staten waar een Republikeinse meerderheid zo goed als vast staat en blauw voor staten die waarschijnlijk door de Democraten gewonnen zullen worden. De staten die overblijven zijn de swing-states waar er nog flink gezweefd wordt door de kiezers en het verschil tussen winnen en verliezen bepaald zal worden. Dit zijn de staten waar het om draait en waar de kandidaten zich geheel op focussen.

In Nederland is het moeilijk voor te stellen dat bepaalde gebieden in verkiezingstijd bepalender worden dan anderen. Stel je voor dat Mark Rutte op een dag zegt: “Ach, het heeft geen zin om in Amsterdam campagne voeren. Weet je wat, ik ga lekker naar Schiermonnikoog. Daar heb ik tenminste nog een goede kans.” Ons proportionele systeem biedt geen ruimte om onderscheid te maken tussen gebieden.

Dat dit in de Verenigde Staten wel mogelijk is heeft te maken met het kiesstelsel en het unieke kiescollege. Technisch gezien kiezen de burgers van de Verenigde Staten niet direct hun president. In plaats daarvan kiezen ze de leden van het kiescollege (electoral college) die op hun beurt weer een presidentskandidaat selecteren. Deze leden van het kiescollege worden kiesmannen genoemd en elke staat krijgt een bepaald aantal kiesmannen toegewezen gebaseerd op het aantal inwoners. Waar in Nederland de zetels evenredig worden verdeeld naar het aantal stemmen, geldt in het geval van de kiesmannen het 'winner takes it all' principe. De partij die een meerderheid behaalt in een staat, wint daarmee gelijk alle kiesmannen van die staat.

Het gevolg is dat een kandidaat over het geheel meer stemmen kan krijgen dan zijn opponent en de 'popular vote' wint, maar de verkiezingen alsnog verliest. Dat overkwam Al Gore in 2000 toen hij nipt van George W. Bush verloor in de beslissende staat Florida. Gore had, geteld over de gehele Verenigde Staten, meer stemmen gekregen dan Bush, maar delfde in de beslissende staten uiteindelijk het onderspit waardoor hij in het kiescollege minder kiesmannen had dan Bush en dus het presidentschap aan zijn neus voorbij zag gaan.

Het politieke systeem met kiesmannen en winner-takes-it-all-principe heeft grote invloed op de campagne-strategie. Waar ga je als kandidaat heen om het meeste kans te maken de staat te winnen? Waar investeer je in campagnespotjes en welke gebieden kun je beter vermijden? Mitt Romney kan midden op Times Square op zijn kop gaan staan maar de kans is minimaal dat hij de staat New York zal winnen. In plaats van als een malle campagne te gaan voeren in staten waar je op voorhand al kansloos lijkt, is het zinvoller om je inspanningen te richten op die gebieden waar je het verschil kan maken.

De strategen kunnen hun hart weer ophalen als de kaart van de Verenigde Staten tevoorschijn wordt getoverd en het grote verdelen kan beginnen. Staten die deze verkiezingen als zeer belangrijk worden gezien en waar we de komende weken nog meer van zullen horen zijn onder andere: Florida, Ohio, Virginia, North Carolina, Iowa en Colorado. Deze swing-states worden de komende weken ware battle-states als er door de partijen om elke kiezer gevochten zal worden. En te midden van alle campagne-perikelen en onvriendelijkheden lijkt Barack Obama's speech uit 2004 even verder weg dan ooit.

Danique Karamat Ali

Link naar de CNN electoral map. De CNN verkiezingskaart geeft de Red states, Blue States en de Battle-states weer. Ook kan je hier verschillende scenario's bekijken bij winst in bepaalde swing-states.