Amerikaanse toestanden
Het had de start van een reclame voor boter kunnen zijn. Een vader die ´s ochtends de boterhammen van zijn kinderen staat te smeren. In dit geval was de vader Diederik Samsom en gaf hij als lijsttrekker zijn gezin een prominente rol in het verkiezingsspotje van de PvdA. Met deze poging om de mens achter de politicus te laten zien laaide de discussie weer op over Amerikaanse invloeden in de Nederlandse campagne.
De trend van Amerikanisering in de Nederlandse politiek is al langer gaande. Hoewel onze politici niet erg happig zijn om hun privéleven publiekbezit te maken, ontkomen ze er niet aan om mee te doen met de gepersonaliseerde politiek. Een vorm van politiek waarbij de persoon belangrijker lijkt te worden dan de boodschap die hij of zij te vertellen heeft. Vooral in campagnetijd doen politici hun best om te laten zien dat ze naast een goede leider ook met beide benen in de samenleving staan. Dé manier om er voor te zorgen dat de kiezer zich met je kan identificeren. Zo stond PVV leider Geert Wilders eind vorige maand nog met zijn handen in Urkse visbakken te graaien tijdens een werkbezoek aan het vissersdorp. Deze actie leverde plaatjes op van een leider die bereid is zijn handen uit de mouwen, van een onberispelijk pak, te steken.
Dat geen doelgroep ongemoeid blijft tijdens de campagne was afgelopen zaterdag te zien bij het verkiezingsdebat van het jeugdjournaal. De lijsttrekkers van de vijf grootste partijen grepen hier hun kans om in gesprek te gaan met de kiezers van de toekomst. Kinderen stelden vragen en in makkelijke taal werden er debatten gevoerd. Ondertussen waren de vijf volwassen mannen druk in de weer met ballonen, toeters en feestmutsjes. Een betere illustratie bij het woord mediacircus is er niet te krijgen.
In het mediacircus is het van belang dat je een goed verhaal hebt, maar je moet jezelf als politicus ook weten te verkopen. Iemand die dit als geen ander wist was Pim Fortuyn. De flamboyante lijsttrekker van Lijst Pim Fortuyn (LPF) bestormde in 2002, onder leiding van één van de eerste bekende Nederlandse spindoctors Kay van de Linde, de politieke arena. Met grootse taal als ‘Let op mijn woorden, ik word de nieuwe minster president’ en zijn slogan ‘At your service’ met bijpassend handgebaar, maakte hij de indruk de verkiezingsoverwinning van 2002 al binnen te hebben. We zullen nooit weten of deze voor Nederland nieuwe tactiek werkte. Nog in datzelfde jaar werd er op een eveneens on-Nederlandse manier een einde gemaakt aan zijn carrière, toen Volkert van der G. hem met moord het zwijgen oplegde.
De door Fortuyn gebruikte spindoctor is een fenomeen dat uit Amerika is komen overwaaien. Spindoctoring is er om politici te helpen bij het overbrengen van hun boodschap. Zij weten de boodschap zo te spinnen dat het voor de politicus in kwestie het voordeligst uitkomt en bouwen zorgvuldig een imago om hem of haar heen. Spindoctors hebben niet zo’n goede naam en misschien is het wel daarom dat er weinig Nederlandse voorbeelden van zijn. Bekend is wel dat Jack de Vries jarenlang deze rol op zich nam voor Jan Peter Balkenende. Hij adviseerde Balkenende over zijn uiterlijke voorkomen en schreef veel van zijn teksten.
In Amerika worden de presidentskandidaten omringd door een horde spindoctors en alles wat ze zeggen wordt uitvoerig door een team uitgeschreven. Ook de vrouwen van de kandidaten krijgen de kans om tijdens de partijconventies een in elkaar geknutselde tekst voor te dragen.
Mark Rutte bewijst als vrijgezelle minister-president dat partners in Nederland niet zo belangrijk zijn. Helaas voor hem geen vrouw om mooie kiekjes mee te maken, maar je overhemd uittrekken kan altijd. Met die gedachte zal hij laatst op een mooie zomerdag met ontbloot bovenlijf door de Amsterdamse grachten zijn gaan varen, waarvan de foto’s in de privé opdoken. Wat hij precies met dit tafereeltje voor ogen had is onbekend, maar hij schaart zich hiermee wel in het rijtje naakte bovenlichamen van Clinton, Sarkozy en Poetin. Hoeveel mens achter de politicus willen we eigenlijk nog zien?
Lisette de Ruijter van Steveninck
